Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc: Tác động và triển vọng phát triển sau Đại hội

Đinh Công Tuấn [1], Đinh Công Hoàng [2]

Tóm tắt: Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc diễn ra từ ngày 16 đến 22/10/2022 trong bối cảnh thế giới, khu vực và trong nước có nhiều biến động sâu sắc. Đại hội đề cập đến rất nhiều vấn đề, trong đó tập trung vào sáu vấn đề lớn, quan trọng về chính trị - ngoại giao, kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng. Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc đã có tác động to lớn đến thế giới, khu vực. Trên cơ sở đường lối đưa ra, Trung Quốc đã tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, ngoại giao, kinh tế, quốc phòng, an ninh và thu được những thành tựu đáng ghi nhận.

Từ khóa: Đại hội XX, Đảng Cộng sản Trung Quốc, chiến lược, chính trị, kinh tế

1. Bối cảnh thế giới, khu vực, trong nước tác động mạnh mẽ đến Đại hội

Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, khi Trung Quốc hoàn thành mục tiêu 100 năm thứ nhất (100 năm xây dựng Đảng 1921-2021), đã xây dựng thành công xã hội khá giả toàn diện, bắt đầu bước vào hành trình mới thực hiện mục tiêu phấn đấu 100 năm thứ hai (100 năm xây dựng đất nước 1949-2049) đưa Trung Quốc trở thành cường quốc xã hội chủ nghĩa hiện đại về mọi mặt. Cục diện thế giới được Trung Quốc đánh giá là đang biến động chưa từng có trong vòng 100 năm qua với nhiều nhân tố bất ổn và "không xác định" gia tăng, cạnh tranh nước lớn gay gắt, quyết liệt, tàn khốc.

- Bối cảnh quốc tế:

Cạnh tranh quyết liệt giữa các nước lớn diễn ra trên tất cả các bình diện: chính trị, an ninh, quân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội..., đặc biệt là sự biến đổi khôn lường của các cặp quan hệ Mỹ - Nga, Mỹ - Trung. Mỹ và NATO sử dụng Ukraine trong cuộc chiến tranh ủy nhiệm với Nga nhằm o ép không gian sinh tồn của nước Nga, khiến Nga suy yếu, kiệt quệ vì chiến tranh, không thể phát triển, kèm theo đó là các sắc lệnh cấm vận, trừng phạt Nga của Mỹ, phương Tây đã làm đứt gẫy chuỗi sản xuất cung ứng toàn cầu, tác động xấu đến kinh tế - thương mại và phát triển trên thế giới.

Mỹ và phương Tây xây dựng các chiến lược an ninh, quân sự, kinh tế ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, tăng cường các hoạt động thực thi chiến lược đó (chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở; đã xây dựng liên minh chiến lược an ninh Aukus) nhằm tăng cường vị thế chiến lược, sức mạnh tổng hợp của Mỹ và phương Tây trong khu vực; đồng thời kiềm chế ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc trong khu vực.

Những vấn đề an ninh phi truyền thống hiện hữu như đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, khủng hoảng an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh con người... về tổng thể đã tác động xấu đến các nước trên thế giới, đến khu vực, trong đó có Trung Quốc.

Mỹ và một số nước phương Tây đã ủng hộ xu hướng Đài Loan độc lập khiến cho "vấn đề Đài Loan độc lập" ngày càng "nóng" lên, có nguy cơ dẫn đến cuộc chiến tranh thảm khốc giữa Trung Quốc với Đài Loan. Điều đó nếu xảy ra sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến hòa bình, ổn định trong khu vực và thế giới.

- Bối cảnh trong nước:

Trung Quốc đang đối mặt với những áp lực rủi ro rất lớn, tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế và ổn định chính trị, xã hội đất nước. Đó là: (i) việc thực hiện đường lối, chính sách "zero Covid" đã làm đứt gãy mạng lưới cung ứng hàng hóa của Trung Quốc với thế giới, làm ngưng trệ chuỗi sản xuất trong nước; (ii) khủng hoảng thị trường bất động sản, bắt đầu từ nguy cơ đổ vỡ của tập đoàn bất động sản quốc tế của Trung Quốc Evergrande với số vốn khoảng 300 tỷ USD, đã bắt đầu ảnh hưởng lan truyền sang công ty khác, khiến cho thị trường bất động sản trên khắp Trung Quốc có nguy cơ bị đổ vỡ; (iii) những rủi ro do tác động to lớn của thiên tai (bão tố, lũ lụt, cháy rừng, trái đất nóng lên...) khiến cho đời sống nhân dân bị đe dọa, sinh hoạt bị nguy hại, kinh tế bị tổn thất. Cùng với ba nguy cơ kể trên, tồn tại những nguy cơ khác như rủi ro thị trường tài chính và tiền tệ (trái phiếu, chứng khoán, nợ khó đòi, nợ công, tỷ giá...) cùng với những thách thức về mặt xã hội: khoảng cách thu nhập nới rộng giữa các giai tầng xã hội, vùng miền; hệ lụy của áp dụng chính sách kế hoạch hóa gia đình kéo dài như "chính sách một con" khiến Trung Quốc phải đối mặt với cuộc khủng hoảng về nhân khẩu, an sinh xã hội, áp lực "già đi" trước khi "giàu lên", gây khó khăn đối với sự tăng trưởng đất nước. Những thách thức về "bẫy thu nhập trung bình" trở nên trầm trọng hơn trong quá trình già hóa dân số ở Trung Quốc"[3]... Tất cả những rủi ro kể trên là vấn đề phải quan tâm và giải quyết tại Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XX.

2. Nội dung cơ bản của bản báo cáo chính trị được thông qua tại Đại hội

Bản báo cáo Chính trị Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc gồm 15 phần, bao quát toàn bộ đời sống chính trị, tư tưởng, kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại giao, văn hóa, khoa học, nền dân chủ, xây dựng đảng... của Đảng Cộng sản Trung Quốc và đất nước Trung Quốc. Từ những nội dung đó, có thể khái quát một số điểm nhấn trọng tâm, mới mẻ, quan trọng như sau:

(1) Về việc xác lập vị trí hạt nhân lãnh đạo toàn diện của Tổng Bí thư Tập Cập Bình với việc bổ sung các nội dung "Hai xác lập" (xác lập vị trí hạt nhân lãnh đạo và tư tưởng Tập Cận Bình có ý nghĩa quyết định đối với tiến trình phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa) và "Hai bảo vệ" (bảo vệ vị trí hạt nhân của Tập Cận Bình và bảo vệ quyền uy và sự lãnh đạo tập trung thống nhất của ông trong Trung ương và toàn Đảng) đã đưa ông Tập Cận Bình lên vị trí tối cao, và "tư tưởng Tập Cận bình" về "xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới" (gọi tắt là "Tư tưởng Tập Cận Bình") được sánh ngang hàng với "Tư tưởng Mao Trạch Đông". Toàn Đảng Cộng sản Trung Quốc, toàn dân Trung Quốc sẽ luôn luôn quán triệt và thực hiện khẩu hiệu: "Kiên trì chủ nghĩa Mác", "Tư tưởng Mao Trạch Đông", "Lý luận Đặng Tiểu Bình", tư tưởng quan trọng "Ba đại diện" của Giang Trạch Dân, "Phát triển khoa học" của Hồ Cẩm Đào, "Tư tưởng xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới" của Tập Cận Bình.

(2) Về đường lối chính trị, Trung Quốc xác lập sẽ tiếp tục thúc đẩy "chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới". Điều này được cho là thành công lớn nhất về mặt lý luận trong việc xác lập đường lối chính trị từ nay đến năm 2049 và lâu hơn nữa; đã xây dựng được "Tư tưởng Tập Cận Bình", trong đó nội hàm cốt lõi bao gồm các mục tiêu, chiến lược phát triển Trung Quốc ở cả bên trong, lẫn cả bên ngoài, để đưa đất nước phát triển giàu mạnh, hiện đại và hiện thực hóa "Giấc mộng Trung Quốc" vào giữa thế kỷ XXI. "Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới" là thành quả mới nhất của việc Trung Quốc hóa, thời đại hóa chủ nghĩa Mác. Điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc đã bổ sung các nhiệm vụ hiện đại hóa kiểu Trung Quốc để thúc đẩy phục hưng dân tộc, hướng tới thịnh vượng chung, thúc đẩy phát triển chất lượng cao, đẩy nhanh xây dựng bố cục phát triển mới, phát huy tinh thần đấu tranh và cách mạng, đẩy mạnh việc học tập lịch sử Đảng và một số nội dung quan trọng khác.

(3) Về đường lối phát triển kinh tế - xã hội, trong Báo cáo Chính trị Đại hội XX, Đảng Cộng sản Trung Quốc đưa ra nhiệm vụ "đẩy nhanh xây dựng cục diện phát triển mới, ra sức thúc đẩy phát triển chất lượng cao" trên 5 lĩnh vực: (i) xây dựng cơ chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa trình độ cao; (ii) xây dựng hệ thống ngành sản xuất hiện đại; (iii) thúc đẩy chấn hưng nông thôn toàn diện; (iv) thúc đẩy sự phát triển phối hợp giữa các vùng, miền; (v) thúc đẩy mở cửa đối ngoại trình độ cao. Kể từ Đại hội XIX (2017), Trung Quốc đã đưa ra mục tiêu "phát triển chất lượng cao" thay vì "phát triển tốc độ cao" như thời kỳ trước, đồng nghĩa với việc hướng đến một nền kinh tế hùng mạnh, tự chủ, phát triển bền vững. Tại Đại hội XX, Tổng Bí thư Tập Cận Bình đưa ra khái niệm mới "thịnh vượng chung". Đó là mục tiêu chính cho các chính sách phát triển và đường lối phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai. Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển 100 năm lần thứ hai, Trung Quốc đặt ra nhiệm vụ sẽ tiếp tục kiên trì quan điểm phát triển mới "sáng tạo, hài hòa, xanh, mở cửa, chia sẻ". Quan điểm này mang tính chiến lược trong xây dựng "cục diện phát triển mới" của Trung Quốc với trọng tâm là sẽ đẩy nhanh hoàn chỉnh hệ thống đáp ứng các nhu cầu trong nước, tự lực, tự cường về khoa học, công nghệ; thúc đẩy nâng cấp các chuỗi ngành nghề, chuỗi cung ứng; thúc đẩy hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Trung Quốc sẽ tiếp tục thực hiện "Kế hoạch 5 năm lần thứ 14", theo đó tập trung vào chiến lược "Kinh tế Tuần hoàn kép" nhằm đảm bảo nền kinh tế đủ lực phát triển trong tất cả các lĩnh vực quan trọng để có thể ứng phó với sự gián đoạn về tài chính, thương mại và nguồn lực đôi khi phát sinh trên thị trường quốc tế. Các lĩnh vực công nghệ cao cũng được chú trọng, nhất là công nghệ sinh học, chất bán dẫn, phương tiện năng lượng mới; phát triển xanh. Trung Quốc luôn đề cao mục tiêu phát triển xã hội như giảm bất bình đẳng; ổn định thị trường nhà ở, việc làm. Về kinh tế, Trung Quốc đề cao ổn định tài chính; nâng cao vị thế đồng nhân dân tệ, nghiên cứu đồng tiền số, tiếp tục thúc đẩy các hiệp định hợp tác phục vụ phát triển trong nước; Trung Quốc nỗ lực xây dựng một nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa tiêu chuẩn cao, trong đó thị trường đóng vai trò quyết định trong phân bổ nguồn lực và chính phủ thực hiện tốt hơn vai trò quản lý, điều tiết của mình. Trung Quốc đề cao sự tự chủ, đổi mới công nghệ; tăng mức chi tiêu cho khoa học, công nghệ; đưa khoa học và giáo dục trở thành trọng tâm mới của đất nước; không phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài[4].

(4) Về vấn đề tăng cường an ninh quốc gia, Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Mỹ (CSIS) đánh giá, Báo cáo Chính trị của Đảng Cộng sản Trung Quốc tại Đại hội XX đã tập trung cao về an ninh quốc gia, đề cập một vấn đề hoàn toàn mới là tập trung vào quan niệm "đa chiều" và "mở rộng" về an ninh quốc gia. Đó là "nền tảng của sự trẻ hóa quốc gia". Trung Quốc thúc đẩy an ninh quốc gia trong tất cả các lĩnh vực và công việc của Đảng và Nhà nước, duy trì "sự lãnh đạo tập trung, thống nhất đối với công tác an ninh quốc gia". Đáng chú ý, tại bản báo cáo chính trị lần này có đến 91 lần đề cập đến từ "an ninh" (tăng gấp 37 lần so với Báo cáo Chính trị tại Đại hội XIX)[5]. Còn từ "kinh tế" xuất hiện 60 lần. Điều đó cho thấy có sự điều chỉnh, đề cao về vai trò của đảm bảo an ninh, sự ổn định, sự lãnh đạo của Đảng và kiềm chế các mối đe dọa (bên ngoài, bên trong) trong bối cảnh cục diện thế giới bất ổn định hiện nay, quan tâm hơn so với tăng trưởng kinh tế. Như vậy, có thể thấy nhiều thập kỷ qua Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xây dựng và được thế giới công nhận về thành tựu phát triển kinh tế, nhưng trong giai đoạn thế giới bất ổn định khó lường như hiện nay, Trung Quốc một mặt vẫn chú trọng tăng cường phát triển kinh tế theo chiều sâu và chất lượng cao hơn, mặt khác đề cao vấn đề "an ninh" nhằm bảo vệ các thành quả "kinh tế" đã đạt được.

(5) Về việc đẩy mạnh hiện đại hóa quân đội, Báo cáo Chính trị Đại hội XX đặc biệt đề cao việc thực hiện mục tiêu hiện đại hóa quân đội, quốc phòng. "Đảng sẽ cố gắng đáp ứng các mục tiêu hiện đại hóa, xây dựng một quân đội hùng mạnh đẳng cấp thế giới cả về nhân sự và vũ khí, nâng cao khả năng chiến lược, khả năng tác chiến, răn đe. Trung Quốc sẽ củng cố các tổ chức đảng trong các lực lượng vũ trang, xây dựng các cơ chế để cải thiện công tác chính trị quân đội, thi hành kỷ luật, chống tham nhũng trong quân đội, tăng cường công tác huấn luyện, khả năng sẵn sàng chiến đấu, củng cố quản trị quân đội toàn diện, nâng cao các chiến lược tổng hợp quốc gia và khả năng chiến lược"[6]. Điểm mới trong Báo cáo Chính trị Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 2022 là xuất hiện cụm từ "chiến tranh khu vực". Việc nhấn mạnh các "cuộc chiến tranh khu vực" trong Báo cáo Chính trị năm 2022 là điểm khác với nội dung báo cáo (năm 2017). Sự xuất hiện trở lại cụm từ "chiến tranh khu vực" phản ánh cách tiếp cận mới của Trung Quốc sau cuộc khủng hoảng ở Ukraine và tình hình căng thẳng trong "vấn đề Đài Loan độc lập" xảy ra giữa một bên là Trung Quốc với một bên là Đài Loan được Mỹ và phương Tây ủng hộ, cũng như sự phức tạp tồn tại ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, trong đó có Biển Đông[7]...

(6) Về đường lối đối ngoại, trọng tâm chiến lược đối ngoại Trung Quốc sẽ tập trung vào các vấn đề như sau: (i) mục tiêu của Trung Quốc trong 5 năm tới là "nâng cao vị thế và ảnh hưởng quốc tế, đồng thời đóng vai trò lớn hơn trong quản trị toàn cầu". Trung Quốc sẽ tiếp tục thúc đẩy hòa bình và phát triển thế giới, đẩy mạnh xây dựng "cộng đồng chung vận mệnh nhân loại"; (ii) tiếp tục đẩy mạnh "ngoại giao láng giềng", kiên trì phát triển quan hệ hợp tác hữu nghị với các nước trên nguyên tắc cùng chung sống hòa bình, thúc đẩy xây dựng quan hệ quốc tế kiểu mới; thúc đẩy phối hợp, tương tác tích cực giữa các nước lớn; kiên trì phương châm ngoại giao láng giềng "thân, thành, huệ, dung". Tư tưởng "ngoại giao láng giềng" là cấu phần quan trọng của tư tưởng ngoại giao Tập Cận Bình, bởi vì Trung Quốc coi các khu vực xung quanh Trung Quốc là điểm tựa chiến lược trong công cuộc phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa. Trong bối cảnh hiện nay, "ngoại giao láng giềng" được xem là chìa khóa quan trọng để Trung Quốc chủ động trong cấu trúc an ninh khu vực, mở rộng sự ủng hộ các mối quan hệ trước sự kiềm chế của Mỹ và phương Tây; (iii) Trung Quốc sẽ tiếp tục xây dựng và thể hiện phong cách ngoại giao nước lớn mang đặc sắc Trung Quốc. Những năm gần đây, Trung Quốc đã tích cực triển khai chiến lược "ngoại giao chiến lang" thể hiện hành vi hung hăng, nhất là đối với các vấn đề mà họ coi là thuộc về "chủ quyền, an ninh và lợi ích quốc gia", tuy nhiên, sẽ có những điều chỉnh và "mềm hóa" hành vi và giọng điệu tùy từng thời điểm.

(7) Về vấn đề quyết tâm thống nhất Đài Loan, tại Đại hội XIX (2017) Trung Quốc đã đưa ra quyết tâm thống nhất Đài Loan, tuy nhiên tại Đại hội XX (2022), Trung Quốc đưa "quyết tâm thúc đẩy hoàn thành tiến trình thống nhất Đài Loan" vào Điều lệ Đảng sửa đổi với nội dung "thực hiện đầy đủ, trung thành và kiên trì chủ trương "một quốc gia, hai chế độ"; kiên quyết phản đối và răn đe phe đòi "Đài Loan độc lập". Chính vì vậy, nói về vấn đề Đài Loan, ông Tập Cận Bình đã nhấn mạnh: Trung Quốc không từ bỏ phương án sử dụng vũ lực để thống nhất Đài Loan và sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn phong trào đòi Đài Loan độc lập.

3. Đánh giá tác động của Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc

Trong bảy ngày diễn ra Đại hội XX (2022) của Đảng Cộng sản Trung Quốc, nhân dân thế giới rất quan tâm theo dõi những động thái mới, những quyết sách mới của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Với bản Báo cáo Chính trị của Đại hội được công bố, thế giới đã nhận thức và có hiểu biết sâu sắc hơn về đường lối chính trị, kinh tế, an ninh - quân sự và ngoại giao của Trung Quốc. Giới quan sát quốc tế cho rằng:

- Về mặt chính trị, Trung Quốc vẫn tiếp tục thực hiện công cuộc cải cách - mở cửa, xây dựng "chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới", vẫn mong muốn hợp tác với các nước trên thế giới, duy trì sự hợp tác, hòa bình, ổn định để phát triển cùng thắng như ông Tập Cận Bình đã nói: "Trung Quốc là của thế giới và thế giới là của Trung Quốc", xây dựng "cộng đồng chung vận mệnh nhân loại".

- Về kinh tế, Trung Quốc vẫn đẩy mạnh phát triển kinh tế, lấy kinh tế làm trụ cột để hợp tác với thế giới, khu vực. Việc Trung Quốc triển khai "vòng tuần hoàn kép" (vừa phát triển kinh tế trong nước, vừa đẩy mạnh mở cửa với bên ngoài) khẳng định, rằng Trung Quốc luôn phải đẩy mạnh phát triển kinh tế trên cả hai chân: bên trong, bên ngoài. Điều này đã tạo niềm tin và sự an tâm cho các nước trên thế giới và khu vực, rằng Trung Quốc vẫn tiếp tục đẩy mạnh hợp tác kinh tế - thương mại, đầu tư, với các nước. Những sáng kiến như "Vành đai, Con đường", xây dựng ngân hàng cơ sở hạ tầng châu Á, thực hiện các FTA thế hệ mới với các nước, khu vực trên thế giới của Trung Quốc sẽ không ngừng được đẩy mạnh nâng cao... Thành công của Đại hội XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ có tác động tích cực đến sự ổn định, sự phát triển chính trị, an ninh, kinh tế thế giới và khu vực.

Tuy vậy, bên cạnh những niềm tin và kỳ vọng về đường lối chính trị, kinh tế do Đảng Cộng sản Trung Quốc đề ra trong Báo cáo Chính trị tại Đại hội XX (2022), các nước trên thế giới và khu vực cũng còn có những nghi ngại, băn khoăn như: (i) Trung Quốc sẽ hành động như thế nào về "vấn đề Đài Loan" trong khi Mỹ và phương Tây vẫn ủng hộ Đài Loan độc lập. Liệu có xảy ra cuộc chiến tranh giữa Trung Quốc với Đài Loan hay không và nếu xảy ra thì cuộc chiến này có tác động như thế nào đến nhân dân khu vực?; (ii) vấn đề Trung Quốc mở rộng việc xây đắp, bồi tạo bảy đảo nhân tạo ở Biển Đông, ngang nhiên tuyên bố chủ quyền, đe dọa an ninh chính trị, kinh tế của các nước có chủ quyền tại đây sẽ được giải quyết như thế nào? Trung Quốc sẽ xây dựng chiến lược quân sự - an ninh và có hành động ứng xử  ra sao trong khu vực, khi Mỹ và phương Tây đang ráo riết thực thi các chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do, rộng mở, "Liên minh Aukus"...? Việc Trung Quốc thực thi "chiến lược ngoại giao nước lớn" có thể sẽ đe dọa đến đường lối trung lập của các nước trong khu vực, và khi đó e rằng Trung Quốc có thể sẽ thực thi hành động gây ra sức ép với những nước "không chọn bên" nhằm tranh giành ảnh hưởng cả về kinh tế, chính trị, an ninh.

Đối với Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam, Chính phủ và Nhân dân Việt Nam luôn quan tâm theo dõi những hoạt động và kết quả của Đại hội XX (2022) của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ngay sau khi Đại hội kết thúc, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã gửi điện chúc mừng đến Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, trong đó nêu rõ: "với tình cảm đồng chí, anh em, chúng tôi hết sức quan tâm, dõi theo từng bước phát triển, lớn mạnh của đất nước Trung Quốc và vui mừng với những kết quả thành công rực rỡ của Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc... Đảng Cộng sản Việt Nam đánh giá cao và chúc mừng các đồng chí Trung Quốc về những thành quả vĩ đại của Trung Quốc. Việt Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng gần gũi, Đảng Cộng sản  hai nước đều đang lãnh đạo tiến hành công cuộc đổi mới, cải cách - mở cửa và đi lên chủ nghĩa xã hội. Đảng, Nhà nước, Nhân dân Việt Nam luôn ghi nhớ sự giúp đỡ quý báu của Đảng và nhân dân Trung Quốc trong cuộc đấu tranh cách mạng, giải phóng dân tộc trước đây và trong sự nghiệp xây dựng đất nước ngày nay. Trước sau như một, Việt Nam luôn coi trọng, sẵn sàng cùng Đảng, Nhà nước, nhân dân Trung Quốc nỗ lực không ngừng củng cố, thúc đẩy quan hệ láng giềng hữu nghị, đưa  hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc bước vào giai đoạn phát triển mới, đáp ứng nguyện vọng, lợi ích căn bản của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới". Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng gửi điện chúc mừng đồng chí Tập Cận Bình tái đắc cử Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XX (2022) và  nhận lời mời dẫn đầu đoàn đại biểu Đảng, Chính phủ, Nhà nước Việt Nam sang thăm Trung Quốc từ ngày 30/10 đến ngày 2/11/2022. Đây là đoàn đại biểu đầu tiên sang thăm Trung Quốc sau khi kết thúc Đại hội XX Đảng Cộng sản Trung Quốc, điều đó tỏ rõ mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai Đảng, hai Nhà nước Việt Nam và Trung Quốc sâu sắc, bền chặt như thế nào. Hy vọng  sau Đại hội XX (2022) Đảng Cộng sản Trung Quốc, sự hợp tác giữa hai nước ngày càng sâu sắc, hiệu quả, đáp ứng lòng mong mỏi của nhân dân hai nước, mong muốn loại bỏ những bất đồng, mở rộng hợp tác, hữu nghị, để nhân dân hai nước cùng sống trong hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng thắng.

4. Triển vọng phát triển sau Đại hội XX

4.1. Về kinh tế

Sau Đại hội XX, ngày 6/12/2022 Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc do Chủ tịch Tập Cận Bình chủ trì họp bàn về công tác phát triển kinh tế đất nước trong năm 2023. Nhiệm vụ trọng tâm của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân Trung Quốc về phát triển kinh tế đất nước đã được Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc chỉ ra là: (i) phải kiên định tư tưởng Tập Cận Bình về xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới; (ii) thúc đẩy hiện đại hóa kiểu Trung Quốc; (iii) quán triệt quan điểm phát triển mới, hình thành bố cục phát triển mới, thúc đẩy phát triển chất lượng cao, kết hợp phòng chống dịch bệnh với phát triển kinh tế - xã hội, phát triển với an ninh, đi sâu cải cách và mở cửa, tăng cường niềm tin thị trường, thực hiện chiến lược mở rộng nhu cầu nội địa và đi sâu cải cách cơ cấu nguồn cung; bảo đảm ổn định tăng trưởng, việc làm và giá cả; thúc đẩy nền kinh tế vận hành tích cực, tăng trưởng cả về chất lượng và số lượng, tạo bước đi đầu tiên, vững chắc cho việc xây dựng toàn diện quốc gia hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa.

Trung Quốc tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể, trước mắt sau đây: (i) tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa tích cực và chính sách tiền tệ ổn định; (ii) tăng cường phối hợp giữa các chính sách, tối ưu hóa các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, tạo sức mạnh tổng hợp để thúc đẩy phát triển chất lượng cao; (iii) chính sách công nghiệp tập trung vào phát triển và an ninh; chính sách khoa học - công nghệ hướng tới tự lực, tự cường; chính sách xã hội tập trung bảo đảm cơ bản đời sống người dân; (iv) nỗ lực mở rộng nhu cầu trong nước, phát huy vai trò nền tảng của tiêu dùng và vai trò then chốt của đầu tư, đẩy nhanh xây dựng hệ thống ngành nghề hiện đại, nâng cao khả năng phục hồi và an toàn chuỗi công nghiệp, chuỗi cung ứng; thúc đẩy mở cửa hội nhập ở trình độ cao, để thu hút và sử dụng tốt vốn đầu tư nước ngoài; phòng ngừa và xử lý rủi ro tài chính lớn, đảm bảo nền kinh tế không gặp phải các rủi ro mang tính hệ thống[8].

Để thực hiện những định hướng kể trên, Trung Quốc đã quyết liệt thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế ngay từ đầu năm 2023. Triển vọng kinh tế Trung Quốc có thể cải thiện trong năm 2023 nhờ các biện pháp hỗ trợ tài khóa của chính phủ (giảm thuế, thúc đẩy đầu tư công) và các biện pháp kiểm soát dịch Covid-19 được nới lỏng hơn, tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2023 có khả năng tăng tốc lên 4,4% so với 3,2% năm 2022 (dự báo của nhóm nghiên cứu dựa trên mô hình NIGEM, tương đương với con số dự báo của IMF đưa ra vào tháng 10/2022)[9].

Những chính sách của Trung Quốc đưa ra như ưu tiên kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy tăng trưởng các thành phần kinh tế tư nhân, đẩy mạnh hoạt động kinh tế số Trung Quốc làm cho nền kinh tế Trung Quốc có nhiều động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Cùng với sự phục hồi tiêu dùng, du lịch, giải trí bùng nổ sau khi Trung Quốc thông thương quốc tế, việc mở cửa trở lại chính là động lực chính đẩy giá tài sản lên cao, giá cổ phiếu Trung Quốc sẽ tăng cao. Với thị trường hàng hóa, nhu cầu phục hồi nền kinh tế trong nước Trung Quốc lên cao, có thể kéo giá dầu thế giới lên thêm 15 USD/thùng. Sau khi mở cửa trở lại, Trung Quốc sẽ tăng nhập khẩu nhiên liệu, chiếm 47% tổng nhu cầu trong năm 2023. Bên cạnh đó, khi hoạt động xây dựng bất động sản Trung Quốc hồi phục, giá nguyên liệu thô như thép, đồng, các vật liệu xây dựng khác cũng sẽ tăng theo. Trung Quốc mở cửa đang được xem là một biến số lớn với lạm phát toàn cầu năm 2023[10].

Việc Trung Quốc nới lỏng các biện pháp kiểm soát dịch Covid-19, đẩy mạnh mở cửa trở lại có ý nghĩa hết sức to lớn cho nền kinh tế Việt Nam. Trung Quốc mở cửa tại các cửa khẩu biên giới, cho phép các xe chở hàng (chủ yếu là nông, lâm, hải sản) của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc..., mang lại lợi ích cho cả hai nước trong nhiều lĩnh vực. Chuỗi cung ứng hàng hóa đã bắt đầu hoạt động trơn tru thuận lợi. Ngành công nghiệp Việt Nam vốn dĩ phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung nguyên phụ liệu của Trung Quốc và Trung Quốc cũng là nguồn nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam. Năm 2021 và 2022 Việt Nam đã nhập khẩu hơn 100 tỷ USD hàng hóa của Trung Quốc, trong đó bao gồm nguyên nhiên liệu thô cho ngành dệt may, da giày với giá trị 13,7 tỷ USD. Hàng hóa xuất nhập khẩu hai nước hoạt động nhộn nhịp trở lại đã đem lại lợi ích to lớn cho cả hai bên, đặc biệt trong bối cảnh quốc tế hết sức bất ổn định như hiện nay. Việt Nam đã nhập khẩu hơn 30% nguyên vật liệu đầu vào sản xuất từ Trung Quốc chủ yếu là máy móc, linh kiện điện tử, nguyên phụ liệu dệt may, da giày... Vì vậy việc hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai nước Việt - Trung thông thương là điều kiện tốt cho sự phát triển kinh tế giữa hai nước, đặc biệt là Việt Nam. Theo đó, những nhóm doanh nghiệp Việt Nam có thể được hưởng lợi từ việc đẩy mạnh mở cửa trở lại bao gồm: cơ khí, dệt may, da giày, điện tử, ô tô... Những doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu chính vào Trung Quốc kỳ vọng sẽ được phục hồi như: cá tra, hàng thủy hải sản, hàng nông sản, dệt may, cao su[11]... Tóm lại, sau Đại hội XX, Trung Quốc đã thúc đẩy cải cách, mở cửa kinh tế, nền kinh tế Trung Quốc đã tăng trưởng trở lại, có tác động tốt đến nền kinh tế thế giới, khu vực, trong đó có Việt Nam.

4.2. Về chính sách đối ngoại

Từ sau Đại hội XX, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đề ra và thực thi những chính sách đối ngoại mới, phù hợp với bối cảnh quốc tế, khu vực và trong nước. Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị ngày 25/12/2022 khẳng định: năm 2022 là năm Trung Quốc có nhiều thành tựu lịch sử, đã vượt qua "sóng to, gió lớn của môi trường toàn cầu nhiều thách thức". Năm 2023, Trung Quốc sẽ tăng cường quan hệ đối tác chiến lược "vững như bàn thạch" với Nga, hàn gắn quan hệ với châu Âu và các nước láng giềng châu Á, đồng thời tiếp tục duy trì "tinh thần chiến đấu" trước những động thái "phong tỏa, đàn áp và khiêu khích" của Mỹ và phương Tây. Trung Quốc sẽ nới lỏng các biện pháp kiểm soát biên giới trong giai đoạn chống đại dịch Covid-19 để "tạo điều kiện thuận lợi" cho dòng lưu chuyển lao động, hàng hóa, dịch vụ, giúp phục hồi nền kinh tế toàn cầu. Mục tiêu chính sách đối ngoại năm 2023 của Trung Quốc là nỗ lực khắc họa hình ảnh tích cực của Trung Quốc trên trường quốc tế, mở rộng phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc trên thế giới, làm xói mòn ảnh hưởng và ưu thế của Mỹ trên toàn cầu. Trung Quốc vẫn sẽ sử dụng sức mạnh kinh tế của mình để định hình lại trật tự khu vực, toàn cầu[12].

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Quang Thuấn (chủ biên) (2021), Chiến lược toàn cầu của Trung Quốc trong bối cảnh mới, Nxb Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội.

2. “Toàn văn báo cáo Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XX Đảng Cộng sản Trung Quốc”, Trang thông tin điện tử Hội đồng lý luận Trung ương, https://hdll.vn/vi/thong-tin-ly-luan---thuc-tien/toan-van-bao-cao-dai-hoi-dai-bieu-toan-quoc-lan-thu-xx-cua-dang-cong-san-trung-quoc-phan-2.html.

3. Nguyễn Kim Bảo (chủ biên) (2013), Sự trỗi dậy về kinh tế của Trung Quốc và những vấn đề đặt ra cho Việt Nam, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.

4. Hoàng Thế Anh (chủ biên) (2017), Chuyển đổi phương thức phát triển kinh tế của Trung Quốc sau Đại hội XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.

5. Nguyễn Xuân Cường (chủ biên) (2010), Hợp tác vùng Chu Giang mở rộng ở Trung Quốc - hiện trạng và tác động, Nxb Từ điển Bách khoa, Hà Nội.

6. Đinh Công Tuấn (1998), Quá trình cải cách kinh tế - xã hội của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (từ 1978 đến nay), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.